Eğer çene kavsinde dişin sürmesi için yeterli mesafe bulunmuyorsa diş gömülü kalır. Dişin büyüme ve sürmesi üzerini örten dişeti, kemik veya başka bir diş tarafından engellenebilir. Çenelerde en sık olarak üst ve alt 3.büyük azı dişleri gömülü olarak kalsalar da köpek dişleri, küçük azı dişleri hatta ön ve yan keser dişlerde gömülü olarak kalabilmektedir. 

Mesafe yetersizliğinden gömük kalmış dişler haricinde, olağandışı pozisyonlarda ve bölgelerde süren dişlere de rastlanmaktadır. Bunlara örnek olarak tersine süren dişler, göz küresinin altından veya maksiller sinüs içerisinde bulunan..vb.  dişler verilebilir

Gömülü dişler ağrılı olup, enfeksiyona yol açabilirler. Komşu dişe veya diş köküne baskı yaparak zarar verebilirler. Eğer gömülü dişi çevreleyen kese sıvı dolup, kistik bir yapı oluşturacak şekilde genişlemeye başlarsa daha ciddi sorunlar ortaya çıkar. Kist büyüdükçe etrafındaki kemiğe, sinir dokusuna veya komşu dişlere kalıcı hasarlar verebilirler. Nadiren de olsa tedavi edilmeyen kist duvarından tümör gelişimi görülebilir. Bu durumu tedavi etmek çok daha ciddi cerrahi uygulama gerektirmektedir.

Akıl Dişi Akıl dişi ağızda en son süren diştir ve aynı zamanda üçüncü büyük azı dişi olarak da bilinir. Genellik on yedi- yirmi beş yaş arasında sürer. Bu dönem olgunluk dönemi olarak adlandırılır.

Gömülü dişlerin çekilmesi gereken durumlar:

Dişeti Hastalıkları ve Perikoronit 

Özellikle gömülü 20 yaş dişlerinin neden olduğu bir enfeksiyon tablosudur. Yarı sürmüş dişlerde dişin kuronunu çevreleyen yumuşak dokuların enfeksiyonu şeklinde tanımlanır. Diş kısmi olarak sürmüştür. Dişin ön kısmındaki mukoza açılır ve diş ağız boşluğuyla temas haline geçer. Arka kısmı ise halen mukoza ile örtülüdür. Dişi kısmi örten bu mukoza altında besin maddeleri birikebilir ve mikroorganizmaların çoğalması için uygun ortam oluşur. Eğer tedavi edilmeden bırakılırsa şiddetli ağrı , pirulan ağrı , trismus(ağız açmada zorluk), ağızda kötü tat, kötü koku ile ortaya çıkan şişme ile karakterize edilen durumlarda meydana gelebilir.

Perikoronit her iki cinste de en çok 16-30 yaş arasında görülür. Perikoronit akut ve kronik olmak üzere dönemsel geçişler gösterir. Akut dönemler hasta için ağrılı ve sıkıntılı iken, kronik dönemlerde ağrı fazla görülmez. Perikoronit en sık ilkbahar ve sonbahar aylarında görülür. Perikoroniti alevlendiren nedenler arasında üst solunum yolu enfeksiyonları, emosyonel stresler, zayıflık, gebelik (İkinci 3 aylık dönemde en cok) sayılabilir.

Perikoronitli dişlerin tedavisi akut dönemlerde doktorunuzun uygun gördüğü belli bir süre antibiyotik kullanımı sonrası dişin çekilmesi, kronik dönemlerde ise genelde antibiyotik tedavisi gerekmeden dişin çekilmesi şeklindedir. 

Çürüme ve komşu dişlerde meydana gelen  zararlar:

Yirmi yaş dişeri kısmen gömülü kaldığı zaman arada biriken besinler tam olarak temizlenemez. Bu durum hem 3. büyük azı dişinde hem de 2. büyükazı dişinde çürümelere yol açabilir. Gömülü dişler ağız içinde hiç görünmüyor olsa bile yine de çürük meydana gelebilir. Çürüyen yirmi yaş dişleri çekilirken önlerindeki 2. büyükazı dişlerine dolgu veya kanal tedavisi uygulanması gerekebilir.

Normal sürme yolundan sapan ve komşu dişlere baskı uygulayan gömülü dişler zamanla komşu dişlerin köklerinde rezorpsiyonlara (erime ) yol açabilir.

Patolojik çene kırıklarının önlenmesi:

Alt çene köşesi ve 3. azı dişin bulunduğu bölge alt çenenin en zayıf noktalarından biridir. Maymunlar üzerinde yapılan deneylerde, 3. azı dişin tamamen sürdüğü zaman ile karşılaştırıldığında sürmemiş azı dişlerinin önemli ölçüde bu bölgeyi zayıflattığı görülmüştür. Bu da çeneye gelen travmalarda çenenin daha kolay kırılacağını göstermektedir. Üstelik eğer bir kırık oluşacaksa, gömük bir dişin varlığı tedaviyi güçleştirir veya enfeksiyon gelişme olasılığını yükseltir. Protez safhası öncesi Dişsiz hastalarda protez yapımına geçilmeden önce hastadan alınan radyografiler yardımıyla gömülü diş varlığı saptanırsa bu dişler cerrahi olarak çıkartılır. Çene kemiklerindeki rezorpsiyon (erime) ve hareketli protezlerin oluşturduğu basınç ile gömülü diş pasif olarak sürebilir, bu durum protezin kullanımına engel olur. Böyle bir hadisenin oluşmaması için gömülü dişler protez safhası öncesinde çekilmelidir.

Diş kaynaklı kist veya tümörlerin meydana gelmesi Gömülü diş çene kemikleri içerisinde kaldığı süre boyunca dişi çevreleyen kese de onunla birlikte kalmaktadır. Bu kese kistik dejenerasyona uğrayıp çene kemiği içerisinde kist oluşumuna yol açabilir. Eğer hasta takip altında ise bu durum sorun oluşturmadan çözümlenir. Rutin kontrollerini yaptırmayan hastalar ise aradan uzun süre geçtikten sonra diş hekimine başvurduklarında kistin boyutları çok büyümüş olabilir. 

Ortodontik tedaviyi engellemesi Birinci ve ikinci molarlara ortodontik tedavi uygulanacağı zaman eğer gömülü üçüncü azı diş varsa bu diş tedaviyi engelleyebilir. Böyle bir durumda ortodontik tedaviye başlamadan önce gömülü diş çekilmelidir. 

Gömülü diş çekiminin uygun olmadığı durumlar

• Komşu diş veya yapılarda (sinir, damar..vb) yüksek hasar riski
• Dişin protez yapımında dayanak olarak kullanılacağı durumlar
• Hastanın genel sağlık durumunun uygun olmadığı durumlar
• Çok ileri yaştaki hastaların klinik ve radyografik olarak herhangi bir patolojik belirti vermeyen gömülü dişleri.

Sorun yaratmıyorsa da gömülü diş çekilmeli mi? Üçüncü büyük azı dişileri ile alakalı tüm sorunlar ağrılı ve belirgin olmayabilir. Fark ettirmeden de zarar oluşturabilir. Akıl dişleri büyüdükçe kökleri daha uzar ve çıkartılması daha zor bir hal alır. Komplikasyonlar daha olası hale gelir. Ayrıca gömülü olgunluk dişleri yaş ilerledikçe daha çok soruna yol açarlar.

Kimse gömülü dişlerinin ne zaman sorun oluşturacağını önceden bilemez. Ama komplikasyon geliştiğinde olay daha ağrılı ve tedavisi daha zor bir hale gelir. Akıl dişlerinin ortalama %85’in çekilmesi gerektiği hesaplanmaktadır.